မနီလာ ဒိုင်ယာရီ (၁)

ကျွန်တော်တို့ မြန်မာတွေ ကိုယ့်လူမျိုးကိုယ် ရွှေလို့ ခေါ်ကြပေမယ့် တခြားလူမျိုးများကိုတော့ တစ်မျိုးနဲ့ တစ်မျိုးမရိုးအောင် နာမည် အစုံ ပေးထားကြပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင်ကို ဖား၊ ဗီယက်နမ်ကို ဗျိုင်း၊ မလေးကို မလိုင်၊ ဆွီဒင်ကို သကြားလုံး စတဲ့ အခေါ်အဝေါ်တွေ မြန်မာတွေ ပါးစပ်ဖျားမှာ ကြားနေရတတ်ပါတယ်။  ဖားမနဲ့ ဗျိုင်းမကတော့ စလုံးက ပလေးဘွိုင်းတွေရဲ့ ပါးစပ်ဖျားမှာ မကြာခဏ ကြားရတတ်တဲ့ အခေါ်အဝေါ်တွေ ပါပဲ။

၂၀၀၄ ခုနှစ်လောက်က အလုပ်ကိစ္စနဲ့ ဖားတို့ရဲ့ မြို့တော် မနီလာမှာ အတော်လေးကြာအောင် နေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ မနီလာကို သဘောကျစရာ အချက်တွေ အတော်များများရှိပါတယ်။ ပထမဆုံး အချက်က စလုံးနဲ့ ယှဥ်ရင် အားလုံးမဟုတ်ပေမယ့် အတော်များများ ဈေးသက်သာပါတယ်။ ဒုတိယ တစ်ချက်က မလေးရှားမှာ နေသလို ညဘက် အပြင်ထွက်ရင် ကျောမလုံတဲ့ ခံစားမှုမျိုး မရှိပါဘူး။ နောက်တစ်ချက်က ဖားတွေနဲ့ မြန်မာတွေနဲ့ စရိုက်ချင်း သိပ်မကွာတော့ ပေါင်းလို့ သင်းလို့ အဆင်ပြေ ပါတယ်။ အဲဒါအပြင် မနီလာမှာ ဖော်ရွေတဲ့ ဖားမ ချောချောလေးတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။

ပထမဆုံး အကြိမ် မနီလာရောက်တော့ ပြပွဲကိစ္စနဲ့ ရောက်သွားတာမို့ ပြပွဲနဲ့ ဟိုတယ် ခေါက်တုံ့ခေါက်ပြန် ကူးရင်းနဲ့ပဲ အချိန်ကုန် ခဲ့ပါတယ်။ ပြပွဲခန်းမနားနီးတဲ့ ဟိုတယ်မှာပဲ နေဖြစ်တာကြောင့် မနီလာ မြို့ထဲကိုတောင်မှ မရောက်ြဖစ်ပါဘူး။ မပြန်ခင် တစ်ညမှ ဖိလစ်ပိုင် အေးဂျင့်က ကျွန်တော်တို့ ပြပွဲလာတဲ့ နိုင်ငံခြားသား တစ်အုပ်စုလုံးကို မြို့ထဲခေါ်သွားလို့ မနီလာကို ညဘက်တော့ မြင်ခဲ့ရပါတယ်။

နောက်အခေါက်တွေတော့ တည်းတဲ့ ဟိုတယ်ကလည်း မြို့လည်ခေါင်မှာ ရှိပြီး နေတာလည်း တစ်လကျော် နေဖြစ်ခဲ့တာမို့ မနီလာကို ကောင်းကောင်း လည်ပတ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ မနက်ဆိုရင် မနီလာရုံးခွဲက မန်နေဂျာ တစ်ယောက်က ဟိုတယ်မှာ လာခေါ်ြပီး စက်ရုံကို ပို့ပေး၊ ညနေဆိုရင်လည်း ရုံးကကားနဲ့ စက်ရုံမှာ လာကြိုပြီး ဟိုတယ် ပြန်ပို့တာမို့ သွားရေးလာရေးကတော့ အဆင်ပြေပါတယ်။ အဲဒီမှာ ထူးထူးခြားခြား စနစ်တစ်ခုကို သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။ မနီလာမှာ ကားတွေ အရမ်းပေါတော့ ယာဥ်ကြောပိတ်ဆို့မှု က အမြဲလိုလို ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ယာဥ်ကြောပိတ်ဆို့မှု ကို လျှော့လို့ရအောင် သူတို့ဆီမှာ စနစ်တစ်မျိုးကို တီထွင်ထားပါတယ်။ အဲဒါကတော့ ကားတစ်စင်းကို တစ်ပတ်မှာတစ်ရက် အပြင်ထွက်ခွင့် ပိတ်ထားတာပါ။ ဥပမာ ကားနံပါတ်က ၁ ဒါမှမဟုတ် ၂ နဲ့ ဆုံးရင် အဲဒီကားက တနင်္လာနေ့ အပြင်ထွက်လို့မရ၊ ၃ ဒါမှမဟုတ် ၄ နဲ့ဆုံးရင် အင်္ဂါနေ့ အပြင်ထွက်လို့ မရဆိုတာမျိုး လုပ်ထားတာပါ။ ကျွန်တော်တို့ ရုံးကတော့ အဲဒီပြသနာ ရှောင်လို့ရအောင် နံပါတ်မတူတဲ့ ကား ၂ စင်း ဝယ်ထားပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့အတွက်တော့ ဘယ်နေ့ပဲ ဖြစ်ဖြစ် စီးဖို့ကားက အဆင်ပြေပါတယ်။

မနီလာမှာလည်း ဘန်ကောက်မှာလို မိုးပျံလမ်းတွေ ရှိပါတယ်။ ဖိလစ်ပိုင် စကိုင်းဝေး (skyway) က စင်ကာပူမှာ ဆောက်ထားတဲ့ အိတ်စ်စပရက်စ်ဝေးတွေနဲ့ သဘောတရားချင်း ပိုပြီးဆင်ပါတယ်။ သွားချင်တဲ့နေရာကို အနီးဆုံး ဝင်ပေါက်ကနေ စကိုင်းဝေးပေါ် တက်သွား၊ နီးတော့မှ ထွက်ပေါက်ကနေ ပြန်ဆင်းဆိုတဲ့ သဘောမျိုးပါ။ စင်ကာပူမှာ မြေပေါ်မှာ သွားပြီး မနီလာမှာ မိုးပေါ်ကနေ သွားတာတစ်ခုပဲ ကွာသွားပါတယ်။ နောက်ထပ် ကွာခြားချက် တစ်ခုက ဖိလစ်ပိုင်မှာ စကိုင်းဝေးက ဖြတ်တဲ့ကားတိုင်းကို ပိုက်ဆံကောက်ပါတယ်။ စင်ကာပူလို အချိန်ပေါ်မူတည်ပြီး ပေးရတာမဟုတ်ပါဘူး။ ဖြတ်တဲ့အချိန်တိုင်း ပေးရပါတယ်။ ခန့်မှန်းခြေ စင်ကာပူ ၂ ဒေါ်လာလောက် ပေးရပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကတော့ ရုံးကပိုက်ဆံပေးတာမို့ သွားစရာ ရှိတိုင်း စကိုင်းဝေးကနေပဲ သွားပါတယ်။ အလုပ်ချိန် ပြင်ပတွေတော့ ရုံးက ကားမရှိတော့ ကိုယ့်အစီအစဥ်နဲ့ ကိုယ်ပဲ ကြုံသလို ကြိုက်သလို သွားရတာပါပဲ။

အစောပိုင်း ဖိလစ်ပိုင် ပါးမဝခင် အချိန်ကတော့ ဘယ်သွားသွား လမ်းမပေါ်တွေ့တဲ့ တက်ကစီကလေး တားပြီး စီးပါတယ်။ တက်ကစီခက စင်ကာပူ ဒေါ်လာနဲ့ ပြန်တွက်ကြည့်ရင် ပါးပါးလေးမို့ သိပ်မသိသာပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အနေကြာလို့ လူပါးဝလာတော့လည်း အဲဒီမှာ ရှိတဲ့ ယာဥ်တွေ အားလုံး အစုံစီးဖြစ်တာပါပဲ။ မနီလာ မြို့ထဲမှာ ဟိုနားဒီနား သွားဖို့ ဂျစ်ပနေး (Jeepney) လို့ခေါ်တဲ့ ဂျစ်ကားတွေ ရှိပါတယ်။ ဂျစ်ကားက တစ်ခါစီးရင် ၅ ပီဆိုပဲ ပေးရတာမို့ အဲဒီအချိန် စလုံး ဒေါ်လာပေါက်ဈေးနဲ့ ပြန်တွက်ကြည့်ရင် ၁၅ ဆင့် လောက်ပဲ ရှိပါတယ်။ နောက်ဂျစ်ပနေးက သူသွားတဲ့ လမ်းကြောင်းမှာ မှတ်တိုင် မရှိဘဲ တားချင်တဲ့နေရာက တားပြီး ရပ်ချင်တဲ့ နေရာမှာ ရပ်ခိုင်းလို့ ရပါတယ်။ ဟိုနားဒီနား သွားဖို့တော့ ဂျစ်ပနေးပဲ စီးဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ရက်တော့ စက်ရုံက အင်ဂျင်နီယာတွေနဲ့ အတူ အပြင်လိုက်သွားတော့ သုံးဘီး စီးဖြစ်ပါတယ်။ မနီလာက သုံးဘီးက မန္တလေး သုံးဘီးတို့ ဘန်ကောက်က တုတ်တုတ် တို့လို မဟုတ်ပါဘူး။ နောက်တွဲပါတဲ့ သုံးဘီးဆိုင်ကယ်ပါ။ နောက်ထဲမှာ ၄-၅ ယောက် ထိုင်စီးလို့ ရပါတယ်။ သူတို့နဲ့ လိုက်သွားရင်း ဘတ်စ်ကားလည်း စီးဖြစ်လိုက်ပါသေးတယ်။ မနီလာ ဘတ်စ်ကားကတော့ စင်ကာပူလောက် မသားနား ရန်ကုန်လောက် မဆိုးရွားဆိုတဲ့ အခြေအနေမျိုး ရှိပါတယ်။

ကျွန်တော် ဖိလစ်ပိုင် ရောက်ခါစက ဖိလစ်ပီနိုနဲ့ ဖိလစ်ပီနာကို ကွဲကွဲပြားပြား မသိပါဘူး။ သူတို့ဆီမှာ ယောက်ျားလေးကို ဖိလစ်ပီနို ခေါ်ပြီး မိန်းကလေးကို ဖိလစ်ပီနာ ခေါ်ပါတယ်။ မနီလာမှာ တွေ့ရတဲ့ ဖိလစ်ပီနာ ဖားမကလေးများက စလုံးမှာ တွေ့နေကြ အိမ်ဖော် လာလုပ်တဲ့ ဖားမများလို ရုပ်ကြမ်းကြီးတွေ မဟုတ်ပါဘူး။ ချောချောလှလှလေးတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ အများစုက အင်္ဂလိပ်စကား ဖြောင့်အောင်တန်းအောင် မပြောတတ်ပေမယ့် ဆက်သွယ်လို့ ရအောင်တော့ ပြောတတ်ပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ဖိလစ်ပီနာတွေက အတော်လေး ဖော်ရွေပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့တော့ အခန်းထဲမှာ ပျင်းလို့ လုပ်စရာ မရှိရင် ဧည့်ကြိုကောင်တာမှာ ရှိတဲ့ ဒါမှမဟုတ် ဟိုတယ်ထဲက ကော်ဖီဆိုင်မှာ ရှိတဲ့ ဖိလစ်ပီနာ ချောချောလေးများနဲ့ အပျင်းပြေ တောင်စဥ် ရေမရ သွားပွားနေကြတာပါပဲ။

တကယ်တော့ ဖိလစ်ပိုင်ကို မလေးရှားလောက် မဆိုးဘူးလို့ စိတ်ထဲမှာပဲ ခံစားရတာပါ။ မနီလာက မလေးရှားထက် အများကြီး ပိုကြမ်းပါတယ်။ လေဆိပ်မှာ လုံခြုံရေးစောင့်တဲ့ အစောင့်များက စက်သေနတ် ကိုင်စောင့်ပါတယ်။ ရှော့ပင်းစင်တာတွေ ဟိုတယ်တွေမှာ လုံခြုံရေး ယူတဲ့ အစောင့်တွေကလည်း တကယ့် သေနတ် အစစ်ကို ခါးချိတ်ပြီး စောင့်ကြပါတယ်။ ကျွန်တော် ရောက်တဲ့ ညက စလုံး တရုတ်တယောက်နဲ့ ဟိုတယ်ဧည့်ကြိုကောင်တာကလူတွေနဲ့ စကားများနေတာ တွေ့ရပါတယ်။ ပြသနာက စလုံးတရုတ်က အပြင်က အပြန်မှာ ကောင်မလေး တစ်ယောက်ကို မလာပြီး ဟိုတယ်ပေါ်ခေါ်လာတော့ ဧည့်ကြိုကောင်တာက မှတ်ပုံတင်ခိုင်းလို့ပါ။ စလုံးတရုတ်က သူနဲ့ အတူတူ ခေါ်လာတဲ့ ကောင်မလေးကို မှတ်ပုံတင်ရမယ် ဆိုတာကို မကျေနပ်လို့ ပြသနာရှာပါတယ်။ ဟိုတယ်ကလည်း လုံခြုံရေးအရ မတင်လို့ မဖြစ်ဘူး ဆိုပြီး အတင်းကို မှတ်ပုံတင်ခိုင်းပါတယ်။ ​နောက်ဆုံးတော့လည်း စလုံးတရုတ်က အောင့်သီးအောင့်သက်နဲ့ သူခေါ်လာတဲ့ ကောင်မလေးကို သူ့အခန်းမှာ မှတ်ပုံတင် လိုက်ရပါတယ်။

မနီလာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြောစရာတွေ အများကြီး ကျန်ပါသေးတယ်။ မနီလာရဲ့ အစားအသောက်တွေ၊ စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတဲ့ ညဘက် အပန်ုးဖြေစရာတွေ၊ လှုပ်လှုပ်ရှားရှား စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ အကြောင်းတွေကို နောက်ပို့စ်တွေမှာ ဆက်ရေးပါဦးမယ်။ 

(Jeepney ပုံကို Wikipedia က ယူထားပါတယ်။)